| بيم و اميد از اوصاف قلبي و صفات نفسي هستند و وجود آنها در ذات و سرشت هر انساني است. بنابراین كسي يافت نمي شود كه حداقل نسبت به بعضي از چيزها فاقد بيم و اميد باشد. اين دو صفت نسبت به افراد و چيزها از نظر شدت و ضعف متفاوت هستند. صفت خوف با تفكر در عظمت و قدرت خدا و تامل در گرفتن گريبان گناهكاران، سخت گرفتن بر آنان و هلاك نمودن كفار و منافقين و مستكبرين جوامع پيشين با طوفان، غرق، صاعقه، زلزله، فرياد و نعره ي مرگبار، فرو بردن در زمين و با طاعون و آنچه كه به دشمنانش در عالم آخرت و عده داده است حاصل مي شود. صفت اميد،با تفكر درنعمت هايي كه خداوند بر بندگان صالحش در دنيا ارزاني داشته، مانند علم، فرمانروايي، فرزند، مال، نعمت، عافيت و آنچه به اولياي خود در آخرت و عده داده مانند علم، فرمانروايي، فرزند، مال، نعمت، عافيت و آنچه به اولياي خود در آخرت و عده داده،مانند بخشش، احسان، عطا كردن مقام شهادت و شفاعت، بهشت رضوان كه توصيفشان ممكن نيست و زبان از بيانشان عاجز است حاصل مي شود. اين دو صفت حالتهايي هستند كه در بسياري از موارد با هم عارض نفس مي شوند، بلكه نسبت به مقام خداوند متعال بايد چنين باشد به طوري كه بيم از خداي تعالي بدون اميد و نيز اميد بدون بيم، هر دو در آيات و روايات ممنوع شده و از آنها تعبير به نااميدي از رحمت خدا و احساس امنيت از مكر خدا"نقشه هاي خدا در مقابل" شده است. بلكه لازم است هر دو موجود مساوي باشند به طوري كه اگر وزن شوند، بر يكديگر برتري نداشته باشند. همچنين لازم است وجود آنها به خاطر قدرت خدا و عفو و كرم او باشد، نه به خاطر چيز ديگر. مثلا اگر كسي فرزند يك شخص بزرگ را كه هم قدرت بر انتقام دارد و هم بسيار بخشنده است، بكشد با توجه به اين جرم، وقتي به قدرت او فكر كند مي ترسد و وقتي به كرم و بخشش او فكر كند، اميدوار مي شود. بنابراين انسان گناهكار نيز زماني كه به قدرت خدا فكر مي كند بايد از او بيم داشته باشد و زماني كه به عفو و كرم او فكر مي كند اميدوار به بخشش باشد اما اگر كسي خود را سزاوار عفو و ثواب بداند يا اعمال خود را نيكو و در خور پاداش بداند و در نتيجه ي اين نگرش اميدوار شود اين اميد، ناپسند و مذموم است. بيم و اميد، همان طور كه نسبت به گناه و مجازات آن به وجود مي آيد، نسبت به عمل صالح و پاداش آن نيز حاصل مي شود. انسان، همان طور كه از كيفر گناه خود مي ترسد و به گذشت از آن اميدوار مي شود، ممكن است از محروميت از پاداش عمل نيك، بترسد و نسبت به رستگاري و رسيدن به ثواب آن، اميدوار شود. آيات شريفه قرآن در مورد صفت خوف از خداي تعالي و سختگيري و مجازات او و نيز صفت اميد به خداوند متعال و بخشش و احسان او عبارتند از: - تنها از من بترسيد. - تنها از من بترسيد،اگر ايمان داريد. - از مردم نهراسيد!و از من بترسيد! - اين كه ظالمين را هلاك كنيم و شما پيامبران را در زمين ماوا دهيم براي كسي است كه از مقام عدالت من بترسيد و از عذاب من بيم ناك باشد. - پيامبران و فرشتگان به رحمت او اميدوارند و از عذاب او مي ترسند. - و بشارت ده متواضعان و تسليم شوندگان را، همانها كه چون نام خدا برده مي شود، دلهايشان پر از خوف پروردگار مي شود. - و به و سيله آن قرآن كساني را كه از روز حشر و رستاخيز مي ترسند بيم ده! - آيا اهل اين آبادي ها، از اين ايمنند كه عذاب ما هنگام روز به سراغشان بيايد، در حالي كه سرگرم بازي هستند؟ آيا آنها خود را از مكر الهي در امان مي دانند؟ در حالي كه جز زيانكاران،خود را از مكر و مجازات خدا ايمن نمي دانند.* اولياي خدا از روزي كه در آن چشم ها و دل ها زيرو رو مي شود. مي ترسند. در روايات رسيده از پيامبر (ص) و اهل بيت(ع)آمده است؛ خوف، نگهبان قلب و رجا، شفيع نفس است كسي كه خدا را بشناسد از او مي ترسد و به او اميدوار مي شود. بنابراین باید به به خدا اميدوار باشیم، اما نه آنقدر كه بر گناهان جرات پيدا كنيم و از خدا بترسیم، اما نه آنقدر كه از رحمت او نا اميد شويم. خداوند متعال می فرماید: به عزت و جلال خودم ،دو خوف و دو امنيت را يك جا به بنده ام نمي دهم، اگر در دنيا نسبت به مجازات و كيفر من بي پروا باشد و احساس امنيت بكند،در روز قيامت او را خائف خواهم نمود و اگر در دنيا از من بترسد و پروا كند،در قيامت او را امنيت خواهم داد. --------------------- * آيه 40 سوره بقره آيه 175 سوره آل عمران آيه 44 سوره مائده آيه 14 سوره ابراهيم آيه 57 سوره اسرا آيات 34 و 35 سوره حج آيه 51 سوره انعام و آيات 98 و 99 سوره اعراف |
↧
بیم وامید نسبت به خدا از دید روایات
↧