| به گزارش جهان به نقل از مهر، در بخشی از مدخل خدیجه (س) در دانشنامه جهان اسلام آمده است: پدرش خُوَيْلِد بن اسد بن عبدالعُزّى بن قُصَىِّ بن كِلاب و مادرش فاطمه است.در این مدخل به نحوه آشنایی وی با پیامبر اسلام این گونه اشاره شده است: در چگونگى همكارى و آشنايى حضرت محمد صلى اللّه عليه وآله وسلم ــكه در آن سالها حدود بيست سال داشت ــ با خديجه، اختلاف هست. برخى آغاز روابط تجارى خديجه و پيامبر اكرم را به توصيه و سفارش ابوطالب دانسته اند. اما در خبرى از ابن اسحاق (ص ۸۱ـ۸۲) آمده است كه خديجه از امانتدارى و درستكارى حضرت محمد خبر داشت و چون تصميم گرفته بود مال فراوانى را به تجارت اختصاص دهد، از او خواست تا به كاروانش بپيوندد و بيش از ديگران مزد بگيرد.وی پیامبر اسلام این سفر را می پذیرد: حضرت محمد(ص) حداكثر پنج سفر تجارى، چهار سفر به يمن و يك سفر به شام، براى خديجه انجام داد (حلبى، ج ۱، ص ۱۳۶). مهمترين آنها، كه به ازدواج آن دو منجر گرديد، سفر تجارى شام بود و به دليل اهميتش اكثر منابع، تنها به ذكر آن سفر پرداخته و آن را ابتداى همكارى حضرت با خديجه دانسته اند. ظاهرآ اولين سفر تجارى آن حضرت به بازار حُباشه، در تهامه، بوده (رجوع کنید به طبرى، ص ۱۲؛ ابن سيدالناس، ج ۱، ص ۷۳) و سفر به شام دومين يا سومين سفر بوده است.اخباری از حسن خلق پیامبر به خدیجه می رسد که وی را شگفت زده می کند: بعد از انعقاد قرارداد، ابتدا پيامبر با كارمزد دو قلوص (ماده شتر جوان؛ مَقريزى، ج ۱، ص ۹؛ حلبى، ج ۱، ص ۱۳۵) به همراه شريك تجارى خود سائببن ابى سائب صَيفى بن عابد و غلام خديجه، ميسره، عازم بازار حباشه شد و با موفقيت بازگشت. ميسره اخبار شگفت انگيزى از اين سفر به خديجه داد و او براى اولين بار با رضايت ابوطالب، پيامبر را در رأس كاروانى بزرگ به شام تجهيز كرد. پس از اتمام اين سفر پرماجرا، كه جزئيات آن در منابع اسلامى آمده است، خديجه به ايشان علاقه مند شد.در این مدخل به دلایل علاقه مندی خدیجه به پیامبر این گونه اشاره شده است: دلايلى كه براى ايجاد اين علاقه در منابع اسلامى آمده است، عبارت اند از: از سفر تجارى پرسود پيامبر اكرم به شام؛ گزارش مَيْسره از اخبار شگفت انگيز اين سفر (ابن هشام؛ ابن سعد)؛ مشاهده دو فرشته اى كه به هنگام ورود به خانه خديجه بر سر پيامبر سايه افكنده بودند، ورقةبن نوفل درباره ازدواج خديجه با مردى از قريش كه نبى قوم خواهد شد و... .دایره المعارف جهان اسلام درباره میزان مهریه خدیجه نیز آورده است: مراسم خواستگارى و عقد، دو ماه و ۲۵ روز بعد از سفر تجارى شام برگزار شد و مهريه خديجه مبلغ دوازده و نيم يا دوازده اوقيه (هر اوقيه معادل چهل درهم؛ بلاذرى، همانجا) تعيين شد. پس از برگزارى جشن ازدواج اين دو براى مدتى كوتاه در خانه حكيم بن حزام انتقال يافتند. در این مدخل آمده که خديجه پس از ازدواج با پيامبر، همه غلامان خود را آزاد کرد: وی تمام داراييش را به وى بخشيد و كارهاى تجارى را نيز به او سپرد، حتى غلامان و كنيزان خود، از جمله ميسره، را آزاد كرد.درباره اسلام آوردن خدیجه نیز آمده است: خديجه نخستين بانويى است كه به پيامبر گرويد. همچنين بنابر گزارش ابن سعد (ج ۸، ص ۱۷ـ۱۸)، وى همراه پيامبر و على عليهالسلام در مسجدالحرام نماز مىگزارد.در این مدخل درباره نقش خدیجه در گسترش اسلام نیز آمده است: در مرحله دعوت علنى، هرگاه پيامبر قريش را به اسلام و راه حق دعوت مىكرد و آنان به وى بىتوجهى مىكردند و او را مسخره مىكردند، خديجه با سخنان مهرآميزش وى را دلدارى مىداد.درباره محاصره در شعب ابی طالب هم این گونه آمده است: در ايام محاصره اقتصادى بنىهاشم در شعب ابىطالب، خديجه اموالش را در حمايت از پيامبر هزينه كرد (طبرسى، ۱۴۱۷، ج ۱، ص ۱۲۵). به نظر عده اى از مفسران، آيه هشت سوره ضحى : «]اى پيامبر[ آيا تو را نيازمند نيافت پس بىنياز و توانگر ساخت»، به اين حمايتهاى مالى خديجه اشاره دارد (رجوع کنید به طبرسى، ۱۴۰۸؛ ابنجوزى، ذيل آيه). تأثير حمايتهاى مالى خديجه به حدى بود كه پيامبر، بعدها آن را ستود و فرمود: «هيچ ثروتى به اندازه ثروت خديجه برايم سودمند نبود»مبحث دیگر در مدخل خدیجه در دایره العمارف جهان اسلام، مرگ بانوی بزرگ اسلام است: اندك زمانى پس از شكست محاصره اقتصادى، خديجه، در ۶۵ سالگى در رمضان سال دهم بعثت به فاصله سه روز بعد از وفات ابوطالب (مسعودى، ص ۲۳۲ـ ۲۳۳) درگذشت. امّ ايمن، كنيز آزادشده پيامبراكرم، و امّ فضل او را غسل دادند و پيامبر با دستان مباركش وى را در قبرستان حَجون (قبرستان ابوطالب) بدون اداى نماز به خاك سپرد، چرا كه هنوز نماز ميت واجب نشده بوداين مصيبت چنان بر پيامبر گران آمد كه فرمود: «اين روزها، بر اين امت دو مصيبت وارد شده كه نمىدانم به كداميك از آن دو بىتاب ترم»، ازاينرو آن سال عامالحزن ناميده شد. قبر خديجه پيوسته زيارتگاه مسلمانان بوده است ولى در سال ۱۳۴۳ وهابيون آن را ويران كردند. دربخش پایانی این مدخل به بالیدن خاندان پیامبر به حضرت خدیجه اشاره شده است: مهر و محبت خديجه به فرزندانش چنان بود كه خاطره او تا نسلها در خاندان پيامبر اسلام برجاى مانده بود و همواره از او به نيكى ياد میشد. امام حسين عليهالسلام در واقعه عاشورا در كربلا در مقابل سپاه شام به مادربزرگش خديجه فخر می ورزيد كه اولين زن مسلمان بود (مجلسى، ج ۴۴، ص ۳۱۸)؛ امام سجاد عليهالسلام در خطبه اش در مجلس يزيد در دمشق بعد از واقعه عاشورا، خود را فرزند بانوى بزرگ اسلام، خديجه سلام اللّه عليها می دانست. |
↧
ام المومنین نخستین زن مسلمان کیست؟
↧